Belangrijkste bronnen van broeikasgassen
Waar liggen de belangrijkste bronnen voor broeikasgassen?- Honderd bedrijven die fossiele brandstoffen produceren waren tussen 1988 en 2017 verantwoordelijk voor 71% van de BKG uitstoot, volgens Climate4Justice1;
- In 2019 veroorzaakten de 1% rijksten in de wereld 26% van de BKG uitstoot en 50% van de armsten 16%. Per hoofd steeg in de periode 1990 – 2019 de uitstoot voor de rijksten en daalde die voor de armsten. Daardoor is het grootste verschil in uitstoot tussen rijksten en armsten nu te vinden binnen landen en minder tussen globale noorden en globale zuiden, zie onderstaande figuur naar Lucas Chancel2;
Geografiche opdeling van BKG uitstoot van laag naar hoog
Bron: Lucas Chacel, 29/09/2022 https://www.nature.com/articles/s41893-022-00955-z
De grote uitstoot aan BKG door de rijksten ligt minder bij hun consumptie (huizen, privé jets en jachten…) maar vooral bij bedrijven waarin ze hun rijkdom beleggen;
In 2021 was 33 Gt broeikasgassen voor het maken van consumptie producten of gebruiken van services, op een totaal van 55 Gt. Bedenk daarbij dat +/- 40% van de Chinese uitstoot naar goederen gaat die bestemd zijn Noord Amerika en Europa.
- Grote organisaties en hun aandeelhouders door wetgeving en stimulansen moeten aangezet worden om net-zero technologieën te ontwikkelen en te implementeren;
- De rijkste 1% van de wereldbevolking, ongeveer 77 miljoen mensen, hun levenswijze en kapitaal beleggingen moeten heroriënteren;
- Consumenten in Noord-Amerika, Europa en China hun consumptie en direct en indirect energie verbruik in vraag moeten stellen.
De derde tussenweg
Veranderen op deze schaal, in verschillende culturen en op korte termijn in alle types organisaties en geldstromen lukt niet met technologie óf met consuminderen maar vereist gecombineerde acties in beide domeinen én een passende omkadering door overheden op alle niveaus.- Technologie, nieuwe technologieën die BKG-arm, -vrij of zelfs -negatief zijn om producten te maken en diensten te leveren. Het gaat dan om technologieën die tegelijk een hogere productiviteit realiseren in landbouw, industrie en vooral diensten waardoor selectieve groei, hogere lonen en de transitie weg van fossiele brandstoffen mogelijk wordt in ontwikkelde en ontwikkelende economieën. Hierdoor ontstaat dan weer ruimte voor nieuwe interessante en betekenisvolle banen. Alleen al goed implementeren en gebruiken van deze technologie vraagt aanpassingen in ons gedag;
- Levenshouding, in het leven staan met aandacht voor veel meer dan materiële voordelen van geconsumeerde goederen en diensten of opbrengst van belegde kapitalen. Aandacht hebben voor de menselijk meerwaarde van alle jobs zowel bij ons als bij hen die ver van hier producten maken en grondstoffen aanleveren. Aandacht voor evenwichten tussen ecosystemen, enz.;
- Overheden, mondiaal, per continent, per land en per regio structuren creëren en maatregelen nemen voor eco-duurzaamheid en de uitvoering ervan afdwingen. Niet enkel mechanismes die organisaties en burgers sturen maar ook maatregelen die sanctioneren als organisaties, overheden of burgers de afspraken niet na komen.
- Dit en volgend jaar, concrete projecten die nú geïmplementeerd worden met bestaande en bewezen technologieën, binnen het bestaand wetgevend kader, met gekende budgetten, geldstromen en terugverdientijden;
- Twee tot vijf jaar, nu werken aan technologieën die nu hun waarde bewijzen in “Proof of Concepts” en die we over twee tot vijf jaar op grote schaal willen implementeren. Tegelijk ook definiëren en aankondigen hoe het wettelijk kader zal aangepast worden om deze projecten economisch en maatschappelijk te ondersteunen en de projecten effectief te laten renderen;
- Vijf tot tien jaar, een mix van toegepast en fundamenteel onderzoek naar zowel technologieën als samenleefmodellen die toelaten om een bevolking van 10 miljard mensen te laten leven in evenwicht met de ecosystemen. Dit veronderstelt de inrichting van politiek (toekomstige VN, IMF, WTO, WHO, Wereldbank… ) en maatschappij om dat op een verantwoorde, duurzame, gelijkwaardige en vredevolle manier te doen.
De grote uitdaging is om alle gesprekken over nieuwe technologieën, veranderingen in gedrag en maatregelen van de overheden in alle democratische openheid te voeren en toch doortastende haast te maken. Crises als klimaatopwarming en andere overschrijdingen van de draagkracht van de aarde, oorlogen als in Oekraïne, Gaza en Soedan, sluipmoordenaars als fijn stof en “novel materials”, potentiële nieuwe virussen vergelijkbaar met SARS-cov en langzaam groeiende immuniteit tegen antibiotica zijn allemaal redenen om de moed te verliezen en snel naar nieuwe technologische oplossingen te grijpen die commercieel aantrekkelijk lijken maar ons op de lange termijn nog verder weg brengen van een duurzame samenleving. We hebben vaak de neiging het effect van nieuwe technologieën te vroeg of te hoog in te schatten. In de discussies hierover moeten we ook naar dwarsdenkers luisteren om de acties die de wetenschap aanbeveelt permanent te evalueren en tijdig bij te sturen met voortschrijdende inzichten. Om dit te doen zal heel wat verbeelding nodig zijn evenals overtuigingskracht en delicaat omgaan met macht.
Als we gemiddeld goede keuzes maken en leren uit onze fouten komt de spiraal op gang die nodig is om de klimaatopwarming onder controle te houden en van bijkomende voordelen te genieten. Immers: elke tiende graad telt!
Uit de CORONA crisis leerden we alvast dat als de problematiek wereldwijd en heel duidelijk zichtbaar is er heel veel geld kan vrijgemaakt worden om op korte termijn technische oplossing te realiseren (vaccins ontwerpen en op grote schaal produceren) en dat mensen hun gedrag aanpassen (lockdowns en vaccineren).
Een schot voor de boeg
Ieder continent en land moet voor zichzelf zo’n portfolio opstellen en beheren. Van daaruit kan het land binnen de VN – IPCC rapportering aangeven hoe het bijdraagt aan het halen van de wereldwijde BKG reductie. In deze beperkte tekst is het enkel mogelijk een paar elementen te duiden die voortbouwen op initiatieven die al lopen en passen binnen de kerncompetenties van onze organisaties
- Puin uit het verleden opruimen, openbaar vervoer van NMBS, De lijn, TEC en MIVB over goed materiaal laten beschikken en degelijke reisschema’s en uurroosters uitwerken die niet enkel op rendement gebaseerd zijn maar op aantrekkelijk aanbod. Het Europese voorzitterschap in eerst helft 2024 benutten om besluitvorming op gang te brengen om subsidies aan bedrijven die fossiele brandstoffen produceren uit te faseren en de voordelen voor luchtvaartbedrijven terug te schroeven;
- Nu investeren in bestaan de technieken om
- woningen te isoleren, privé en vooral sociale woningen, openbare gebouwen en industriële complexen;
- wind-, zon- en geo-energie uitbouwen voor individuele woningen en volledige wijken en zorgen voor een beter distributienetwerk zowel boven- als ondergronds, batterijen, warmtepompen, intelligente grid-netwerken;
- mensen aanmoedigen voedingsgewoontes aan te passen en meer vleesvervangers te consumeren;
- Investeren in onderzoek voor toepassing over een paar jaar
- nieuwe batterijen met veel minder grondstofverbruik;
- herstellen en hergebruiken van textiel, consumptie en investeringsgoederen;
- landbouwtechnieken die veel minder meststoffen en pesticiden nodig hebben
- meebouwen aan vernieuwde politieke structuren van de VN, IMF, Wereldbank… om projecten wereldwijd beter te financieren in daarna uit te rollen in de verschillende ontwikkelde en ontwikkelende economieën;
- Investeren in toegepast en fundamenteel onderzoek voor implementatie rond de volgende decennium wissel
- Nieuwe schaalbare vormen van de klassieke reactoren op basis van kernsplitsing en blijvend zoeken aan heilige graal van kernfusie;
- milieuvriendelijk ontginnen van grondstoffen tegen een faire vergoeding.
Je kan dit stramien ook gebruiken om je eigen initiatieven voor een bijdrage te rangschikken. In welke volgorde zou jij initiateven schikken om bijv. je verplaatsingen of voeding bij te sturen, iets te verbeteren aan je huis of de manier waarop je gebruik maakt van licht en warmte, of je engageren in werkgroepen voor natuurbehoud in eigen streek…?
Als je de aanpak zo sec leest en beschrijft lijkt het vaak op oude wijn in nieuwe zakken. Om het allemaal uit te leggen, aanvaardbaar en haalbaar te maken is méér nodig. We hebben nood aan nieuwe grote verhalen en storytellers die emoties en verbeelding aaspreken, die voor 2050 een volgende wereld oproepen
- Geldstomen en taksen zorgen ervoor dat duurzame energieopwekking fossiele brandstoffen vervangt en de ecosystemen herstellen zich langzaam. Ongelijkheid is teruggedrongen tot redelijke verhoudingen en sociale onrust en migratie is onder controle;
- Vrouwen overal ter wereld zijn opgeleid en de levenskwaliteit in ontwikkelende economieën stijgt, de geboortecijfers dalen overal ter wereld en de druk op migratie naar rijkere regio’s neemt af;
- Industrie werkt met hernieuwbare energie en recycleert materialen, het materiaal verbruik is beperkt, ontbossing, mijn- en bodemontginning zijn gestabiliseerd en de lucht, rivieren en oceanen zijn zuiverder;
- Transport is ecologisch en daarom zonder stank en lawaai en met minder slachtoffers;
- We consumeren minder vlees en meer plantaardige en gefermenteerde vleesvervangers waardoor we langer gezond leven, fitter zijn met minder overgewicht. Omdat er minder ontbost wordt en minder pesticiden gebruikt worden zijn de gronden rijker aan organismen en zijn zowel flora als fauna gevarieerder.
Klimaatbeleid betekent vooral winst, een beter gezondheid, lagere energierekeningen, minder vervuiling, aangenamere steden, minder verkeersdoden, een betere natuur… Laat er ons vooral op die manier over praten – Hans Bruyninckx, DS 16 december 20234
Of we hier in België iets dichter geraken bij deze gecombineerde horizontale / verticale aanpak en of we goede storytellers ontdekken kunnen we straks aflezen in politiek programma’s die partijen ons gaan voorleggen voor de verkiezingen van 9 juni 2024 voor regio’s, land en Europa.
De volgende stap zijn de ambities die België zichzelf stelt in de klimaatvoorstellen aan de VN van begin 2025. Als we al alle regeringen hebben tegen dan!
Een tussen evaluatie komt er al in de COP29 van eind november 2024 in Baku, Azerbeidzjan.
Lees de hele reeks rond 'de derde weg'
De derde weg – deel 5: een tussenweg
Belangrijkste bronnen van broeikasgassen Waar liggen de belangrijkste bronnen voor broeikasgassen? Honderd bedrijven die fossiele brandstoffen produceren waren tussen 1988 en 2017 verantwoordelijk voor 71%
De derde weg – deel 4: Wat bracht de COP 28?
Bij aanvang De eerste dag van de COP28 in Dubai, 30 november 2023, het warmste jaar ooit gemeten1. In Vlaanderen is het kot te klein
De derde weg – deel 3: Minder of juist niet?
De twee referentieboeken1 uit Deel 2 van deze bijdrage “Twee visies op het leven “ zetten twee manieren van denken over de toekomst tegenover elkaar:
De derde weg – deel 2: 2 visies op het leven
Hoe sta je in het leven? We kunnen op twee tegenover elkaar staande manieren in het leven staan. Welke bij jou persoonlijk overweegt heeft te