Big business
Voor bedrijven die CFK’s als eerste patenteerden (Frigidaire) en op grote schaal produceerden (General Motors en DuPont) waren CFK’s booming business. De eerst vormen waren CFC-11, CFC-12 en CFC-13 (het cijfer verwijst naar de Cl en F atomen). Daarvan zijn dan ook de meeste emissie- en afgeleide productiegegevens beschikbaar. Vandaag pronken deze bedrijven niet meer met hun historische verkoopcijfers.
De eerste generatie koelsystemen maakte gebruik van giftige gassen. Dat leidde tot veel ongemakken en zelfs doden. Rond 1930 werden deze gassen vervangen door CFK’s (Chloorfluorkoolstof-verbindingen). Op het eerste gezicht onschuldige gassen die door hun laag kookpunt enkel voordelen boden. Naast koelsystemen, werden ze ook gebruikt als aandrijfgas in spuitbussen, voor vulschuim en in sommige plastics. Constructeurs van koelsystemen en automobielbedrijven waren de grootste afnemers.
Figuur: gemeten emissie & geschatte productie
De voorspelbare reactie
Nadat de schadelijke effecten van CFK’s bekend raakten, was de eerste reactie van de bedrijven heel traditioneel: ze ontkenden het probleem en bleven vooral alle voordelen aanprijzen. Een daarvan was werkgelegenheid. Resultaten uit onderzoeken en argumenten van wetenschappers werden in een mist gehuld:
- “Er is nog geen wetenschappelijk sluitend bewijs dat de CFK’s de afbraak van de Ozonlaag veroorzaken”;
- “Het verband tussen afbraak van de Ozonlaag en het aantal kankers staat niet vast”.
De fabrikanten haalden er wetenschappers en lobbyisten bij die hun sporen verdiend hadden in de tabaksindustrie. De producenten schoven ook nieuwe producten naar voor die volgens hen deze nadelen niet zouden hebben.
Onder druk van de publieke opinie – vooral in de VS – bemoeide de politiek er zich mee. De bevolking maakte zich zorgen. Er is een “Gat in de Ozonlaag” waar schadelijke UV-straling doorheen komt. En een gat moet en kan je dichten. Begrijpbare boodschappen die ngo’s bespeelden en die de wetenschap bij het grote publiek brachten.
De druk groeit
De eerste hoorzittingen in het Amerikaanse congres over CFK’s en hun effecten hadden al plaats in 1974. Het meest tastbare gevolg hiervan was dat kredieten werden vrijgemaakt voor onderzoek. Ze financierden onder andere de metingen, labotesten en simulaties uit vorig deel.
Onder druk van de publieke acties van ngo’s en betogingen gingen de Verenigde Staten als eerste achter beperkingen productie en verkoop van CFK’s staan. Europa en ook Azië bleven maatregelen tegenhouden. Maar hoe moest dit aangepakt worden? Er waren een resem problemen
- De gevolgen zijn wereldwijd voelbaar;
- De belangen van industrie, politiek en burgers liggen “onverzoenlijk” ver uit elkaar;
- De rijke landen gebruiken en profiteren van de producten, maar ze worden in ontwikkelingslanden gemaakt.
In 1985 kwamen twintig rijke landen samen om een manier van aanpak vast te leggen. In de “Conventie van Wenen voor bescherming van de Ozonlaag” legden ze hooflijnen vast
- Politiek, wetgeving, business en wetenschap werken samen op lokaal en internationaal niveau om tot een goede oplossing te komen;
- Specifieke noden van ontwikkelingslanden worden in rekening gebracht voor de gekozen oplossingen.
Het gat groeide tot 28,4 miljoen km2, maar de industrie gaf niet op!
“Wij geloven niet dat er een dreigende crisis is die unilaterale regelgeving vereist”
Alain Du Pont, Voorzitter RvB Du Pont de Nemours, 1987
“Wij zullen geen product produceren tenzij het veilig en in overeenstemming met passende criteria inzake veiligheid, gezondheid en milieukwaliteit kan worden vervaardigd, gebruikt, behandeld en verwijderd. Op dit moment wijst wetenschappelijk bewijs niet op de noodzaak van een drastische beperking van de CFK-emissies. Er is geen meting beschikbaar van de bijdrage van CFK’s aan een waargenomen verandering van de ozonlaag.”
Ontwerp van communicatie van Du Pont, 1988
Lees de hele reeks 'Het gat in de ozonlaag'
Het gat in de ozonlaag – Deel 4: Enkele lessen
Gat in de Ozonlaag versus Klimaatopwarming Leert de aanpak van het “Gat in de Ozonlaag” ons iets over hoe de klimaatverandering aan te pakken? Het
Het gat in de ozonlaag – Deel 3: De politiek pakt over
Reagan reageert anders Het advies van de administratie van Ronald Reagan (1911 – 2004) lag in de lijn van het sterke lobbywerk van de producenten
Het gat in de ozonlaag – Deel 2: De reacties
Big business Voor bedrijven die CFK’s als eerste patenteerden (Frigidaire) en op grote schaal produceerden (General Motors en DuPont) waren CFK’s booming business. De eerst
Het gat in de ozonlaag – Deel 1: De ontdekking
Inleiding De manier waarop het “Gat in de Ozonlaag” ontdekt en uiteindelijk verkleind werd, is een typisch voorbeeld van hoe een wereldwijd en complex probleem