Voorpaginanieuws
Was het een “kommerweekend” of was het echt nieuws? In het hemelvaartweekend meldden verschillende media in “breaking news” en op voorpagina’s iets in de aard van
“Grens van 1,5 graden opwarming zal in komende 5 jaar al (tijdelijk) overschreden worden”.
Het spreekt tot de verbeelding dat de wereld tussen nu en pakweg 2027 de afgesproken grens voor opwarming een eerste keer zou overschrijden. Het is de grens die met veel applaus vanuit 193 VN landen werd goedgekeurd op de COP21 van december 2015 in Parijs. Deze afspraak beschreef de ambitie van alle landen om de klimaatopwarming voor de ganse aarde permanent onder de 1,5°C te houden t.o.v. de referentietemperatuur van 1850 – 1900. Ver weg van de 2°C opwarming waarboven gevreesd wordt voor “kantelpunten” tussen ecosystemen die de temperatuurstijging oncontroleerbaar zouden maken.
2022 in cijfers
De Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) van de VN schets in “key messages” 2022 als volgt1
- Wereldwijd was 2022 1,15 (1,02 – 1,28) °C warmer dan referentieperiode van 1850 – 1900 en dat tijdens een temperende La Niña periode;
- De concentratie aan de broeikasgassen koolstofdioxide, methaan en stikstofoxide was de hoogste sinds de waarnemingen;
- 90% van alle energie die de opwarming veroorzaakt wordt in oceanen in steeds dieper water opgeslagen. Vandaar enkele belangrijke warme én koude stromingen in de oceanen;
- De zeespiegelstijging is nu 4,62 mm per jaar, een verdubbeling t.o.v. 1991 – 2000;
- In Oost-Afrika was er de vijfde opeenvolgende droogteperiode. De langste sequentie in 40 jaar, met sinds lang weer hongersnoden als gevolg;
- Een recordregenval in juli en augustus veroorzaakte ongeziene overstromingen met veel doden en miljoenen vluchtelingen of geëvacueerden;
- Hittegolven in China en Europa veroorzaakten droogte, bosbranden en veel doden.
Wereldwijd geeft dit in 2022 volgende veranderingen in temperatuur t.o.v. het decennium 1991-2000:
Bron: WMO Report pagina 4
De temperatuurstijging veroorzaakte een aantal grote natuurrampen
- Op 366 plaatsen werd de hoogste plaatselijke temperatuur ooit waargenomen. Hitte, droogte en bosbranden teisterden deze regio’s;
- Stijgende ondervoeding in (Oost-)Afrika door tegenvallende oogsten;
- Langdurige bosbranden in Amerika en Canada;
- Overstromingen in Pakistan, Oost-Australië, Oost-Brazilië en in delen van de Sahel;
- Afwisseling van hitte en extreme koude in Oost-Afrika, Canada en Griekenland;
- Enkel in de zuidelijk Indische Oceaan waren de orkanen actiever dan gemiddeld en er waren extreme stormen in Saoedi-Arabië en Zuid-Azië.
In Europa kennen we nu de meest bedreigde gebieden. Je vindt ze terug op pagina 25 van het WMO verslag.
- Hittegolven in Spanje, Portugal, Italië, Frankrijk en Duitsland met naar schatting 15.000 doden in 2022;
- De Alpen gletsjers smolten in 2022 met 50 km3 drie keer zo snel weg als gemiddeld over de voorbije tien jaar;
- Stromen als de Rijn en de Donau stonden in de zomer zo laag dat scheepsvrachten gehalveerd werden;
In bepaalde regio’s kwam de dreiging dit voorjaar zelfs al akelig dichtbij:
- Grote droogte in Spanje, Portugal en delen van Frankrijk met bosbranden en tegenvallende oogsten tot gevolg. Zijn dit voortekens van de verwachte woestijnvorming?;
- In Italië werd extreme droogte gevolgd door een waterbom in het noorden;
Sneller dan verwacht
Al deze fenomenen deden zich voor bij een temperend La Niña effect van drie jaar. Het koudere oppervlaktewater van de oceanen doet de temperatuur dalen. Nu komt er een El Niño periode aan die we pas vanaf 2024 goed gaan voelen. In deze periode warmt het warme oppervlaktewater ter hoogte van Zuid-Amerika in de oostelijke Stille Oceaan de atmosfeer verder op.
Daardoor worden droge streken natter en omgekeerd. Dit effect zien we bijv. in het “bloeien van de Sahel” en droogte in het Amazonegebied.
Omdat het sneller gaat dan verwacht evolueerde de inschatting van het WMO dat we de drempel van 1,5°C al een eerste keer zouden overschrijden vóór 2027 van
- 0% in 2017, kort na de optimistische voornemens van COP21 in Parijs;
- 20% in 2021, met inzicht in de ontoereikende concrete plannen van landen om broeikasgassen te beperken;
- 66% nu, met de kennis van vandaag, zeker voor een eerste en tijdelijke overschrijding.
Er is één constante in de schattingen van alle IPCC rapporten: de werkelijkheid evolueert sneller dan werd aangenomen op basis van de modellen van de wetenschappers.
We zijn nu echt binnen bereik van een tijdelijke overschrijding van 1,5°C voor de jaarlijkse gemiddelde temperatuur, en dat is de eerste keer in de geschiedenis van de mensheid dat we zo dichtbij zijn
Adam Scaife, hoofd lange termijn voorspellingen bij het Met Office, VK
Hoe reageer jij?
We kunnen kiezen tussen twee houdingen- We gaan voor de moderne “vrijheid” gedachte om te behouden wat we hebben! Dat betekent dat we, zoals politici vaak ondersteunen, alles op alles zetten om m.b.v. wetenschap en technologie de natuur verder naar onze hand te zetten om – althans in onze contreien – goed verder te leven. Wat in andere werelddelen gebeurt is “ver van ons bed”;
- We gaan terug naar een vroegere interpretatie van het begrip “vrijheid”2! In die interpretatie bekijken we de gebeurtenissen, analyseren die en kiezen in alle vrijheid voor goede oplossingen voor iedereen op de wereld.
1 https://public.wmo.int/en/media/press-release/wmo-annual-report-highlights-continuous-advance-of-climate-change
2 https://decorrespondent.nl/14465/we-zijn-pas-echt-vrij-als-iedereen-vrij-is-op-naar-een-nieuw-ideaal-van-vrijheid-in-tijden-van-klimaatverandering/cc814dde-4529-02e8-0cb7-06675cb0bbe4?pk_campaign=weekly